सरस्वती-पूजा Sarasvati Pooja

सरस्वती-पूजाSarasvatī-Pūjā

कविश्री द्यानतराय
kaviśrī dyānatarāya

pdf Audio pdf PDF

(पूजन विधि निर्देश)
(Poojan Procedure Guide)

(दोहा)
(dōhā)

जनम-जरा-मृतु क्षय करे, हरे कुनय जड़-रीति |
भवसागर सों ले तिरे, पूजे जिनवच-प्रीति ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वत्यै पुष्पांजलिं क्षिपामि ।

(थाली में विराजमान शास्त्रजी के समक्ष पुष्प क्षेपण करें)

Janama-jarā-mr̥tu kṣaya kare, hare kunaya jaṛa-rīti |
Bhavasāgara sauṁ lē tire, pūje jinavaca-prīti ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatyai puṣpān̄jaliṁ kṣipāmi |

(Thālī mēṁ virājamāna śāstrajī kē samakṣa puṣpa kshepan karen)

(त्रिभंगी)
(tribhaṅgī)
क्षीरोदधि गंगा, विमल तरंगा, सलिल अभंगा सुख संगा |
भरि कंचनझारी, धार निकारी, तृषा निवारी हित चंगा ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै जन्म-जरा-मृत्यु-विनाशनाय जलं निर्वपामीति स्वाहा ।१।

Kṣīrōdadhi gaṅgā, vimala taraṅgā, salila abhaṅgā sukha saṅgā |
Bhari kan̄canajhārī, dhāra nikārī, tr̥ṣā nivārī hita caṅgā ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai janma-jarā-mr̥tyu-vināśanāya jalaṁ nirvapāmīti svāhā |1|

करपूर मंगाया, चंदन आया, केशर लाया रंग भरी |
शारदपद वंदूं, मन अभिनंदूं, पाप निकंदूं दाह हरी ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत -सरस्वतीदेव्यै संसारताप-विनाशनाय चंदनं निर्वपामीति स्वाहा ।२।

Karapūra maṅgāyā, candana āyā, kēśara lāyā raṅga bharī |
Śāradapada vanduṁ, mana abhinanduṁ, pāpa nikanduṁ dāha harī ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai sansāratāpa-vināśanāya candanaṁ nirvapāmīti svāhā |2|

सुखदास कमोदं, धारक मोदं, अति अनुमोदं चंद समं |
बहु भक्ति बढ़ाई, कीरति गाई, होहु सहाई मात ममं ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै अक्षयपद-प्राप्तये अक्षतान् निर्वपामीति स्वाहा ।३।
Sukhadāsa kamōdaṁ, dhāraka mōdaṁ, ati anumōdaṁ canda samaṁ |
Bahu bhakti baṛhār’i, kīrati gār’i, hōhu sahār’i māta mamaṁ ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai akṣayapada-prāptayē akṣatān nirvapāmīti svāhā |3|

बहु फूल सुवासं, विमल प्रकाशं, आनंदरासं लाय धरे |
मम काम मिटायो, शील बढ़ायो, सुख उपजायो दोष हरे ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यैकामबाण-विध्वंसनाय पुष्पं निर्वपामीति स्वाहा ।४।
Bahu phūla suvāsaṁ, vimala prakāśaṁ, ānandarāsaṁ lāya dharē |
Mama kāma miṭāyō, śīla baṛhāyō, sukha upajāyō dōṣa harē ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyaikāmabāṇa-vidhvansanāya puṣpaṁ nirvapāmīti svāhā |4|

पकवान बनाया, बहुघृत लाया, सब विध भाया मिष्टमहा |
पूजूँ थुति गाऊँ, प्रीति बढ़ाऊँ, क्षुधा नशाऊँ हर्ष लहा ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै क्षुधरोग-विनाशनाय नैवेद्यं निर्वपामीति स्वाहा ।५।
Pakavāna banāyā, bahughr̥ta lāyā, saba vidha bhāyā miṣṭamahā |
Pūjūm̐ thuti gā’ūm̐, prīti baṛhā’ūm̐, kṣudhā naśā’ūm̐ harṣa lahā ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai kṣudhārōga-vināśanāya naivēdyaṁ nirvapāmīti svāhā |5|

कर दीपक जोतं, तमक्षय होतं, ज्योति उदोतं तुमहिं चढ़े |
तुम हो परकाशक भरमविनाशक, हम घट भासक ज्ञान बढ़े ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै मोहांधकार-विनाशनाय दीपं निर्वपामीति स्वाहा ।६।
Kara dīpaka jōtaṁ, tamakṣaya hōtaṁ, jyōti udōtaṁ tumahiṁ caṛhe |
Tuma hō parakāśaka,bharamavināśaka hama ghaṭa bhāsaka jñāna baṛhe ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai mōhāndhakāra-vināśanāya dīpaṁ nirvapāmīti svāhā |6|

शुभगंध दशों कर, पावक में धर, धूप मनोहर खेवत हैं |
सब पाप जलावें, पुण्य कमावें, दास कहावें सेवत हैं ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै अष्टकर्म-दहनाय धूपं निर्वपामीति स्वाहा ।७।
Śubhagandha daśōṁ kara, pāvaka mēṁ dhara, dhūpa manōhara khēvata haiṁ |
Saba pāpa jalāvēṁ, puṇya kamāvēṁ, dāsa kahāvēṁ sēvata haiṁ ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai aṣṭakarma-dahanāya dhūpaṁ nirvapāmīti svāhā |7|

बादाम छुहारे, लोंग सुपारी, श्रीफल भारी ल्यावत हैं |
मनवाँछित दाता, मेट असाता, तुम गुन माता ध्यावत हैं ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै मोक्षफल-प्राप्तये फलं निर्वपामीति स्वाहा ।८।
Bādāma chuhārē, lōṅga supārī, śrīphala bhārī lyāvata haiṁ |
Manavām̐chita dātā, mēṭa asātā, tuma guna mātā dhyāvata haiṁ ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai mōkṣaphala-prāptayē phalaṁ nirvapāmīti svāhā |8|

नयनन सुखकारी, मृदु गुनधारी, उज्ज्वल भारी मोलधरें |
शुभगंध सम्हारा, वसन निहारा, तुम तन धारा ज्ञान करें ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै दिव्यज्ञान-प्राप्तये अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा ।९।
Nayanana sukhakārī, mr̥du gunadhārī, ujjvala bhārī mōladhareṁ |
Śubhagandha samhārā, vasana nihārā, tuma tana dhārā jñāna kareṁ ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai divyajñāna-prāptayē arghyam nirvapāmīti svāhā |9|

जल चंदन अक्षत, फूल चरु अरु, दीप धूप अति फल लावे |
पूजा को ठानत, जो तुम जानत, सो नर ‘द्यानत’ सुखपावे ||
तीर्थंकर की ध्वनि, गणधर ने सुनि, अंग रचे चुनि ज्ञानमई |
सो जिनवरवानी, शिवसुखदानी, त्रिभुवनमानी पूज्य भई ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा ।१०।
Jala candana akṣata, phūla caru aru, dīpa dhūpa ati phala lāvē |
Pūjā kō ṭhānata, jō tuma jānata, sō nara ‘dyānata’ sukhapāvē ||
Tīrthaṅkara kī dhvani, gaṇadhara nē suni, aṅga racē cuni jñānamai |
Sō jinavaravānī, śivasukhadānī, tribhuvanamānī pūjya bhai ||

Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai arghyam nirvapāmīti svāhā |10|

जयमाला
Jayamālā

(सोरठा छन्द)
(sōraṭhā chanda)
ओंकार ध्वनिसार, द्वादशांग वाणी विमल |
नमूं भक्ति उर धार, ज्ञान करे जड़ता हरे ||

Oṅkāra dhvanisāra, dvādaśāṅga vāṇī vimala |
Namuṁ bhakti ura dhāra, jñāna karē jaṛatā harē ||

(चौपाई)

पहलो ‘आचारांग’ बखानो, पद अष्टादश-सहस प्रमानो |
दूजो ‘सूत्रकृतं’ अभिलाषं, पद छत्तीस सहस गुरुभाषं ||
तीजो ‘ठाना अंग’ सुजानं, सहस बयालिस पद सरधानं |
चौथो ‘समवायांग’ निहारं, चौंसठ सहस लाख-इक धारं ||
पंचम ‘व्याख्याप्रज्ञप्ति’ दरसं, दोय लाख अट्ठाइस सहसं |
छट्ठो ‘ज्ञातृकथा’ विस्तारं, पाँच लाख छप्पन हज्जारं ||
सप्तम ‘उपासकाध्ययनांगं’, सत्तर सहस ग्यारलख भंगं |
अष्टम ‘अंतकृतं’ दस ईसं, सहस अठाइस लाख तेईसं ||
नवम ‘अनुत्तरदश’ सुविशालं, लाख बानवे सहस चवालं |
दशम ‘प्रश्नव्याकरण’ विचारं, लाख तिरानवे सोल हजारं ||
ग्यारम ‘सूत्रविपाक’ सु भाखं, एक कोड़ चौरासी लाखं |
चार कोड़ि अरु पंद्रह लाखं, दो हजार सब पद गुरु भाखं ||
द्वादश ‘दृष्टिवाद पन भेदं, इकसौ आठ कोड़ि पन वेदं |
अड़सठ लाख सहस छप्पन हैं, सहित पंचपद मिथ्याहन हैं||
इक सौ बारह कोड़ि बखानो, लाख तिरासी ऊपर जानो |
ठावन सहस पंच अधिकाने, द्वादश अंग सर्व पद माने ||
कोड़ि इकावन आठ हि लाखं, सहस चुरासी छह सौ भाखं |
साढ़े इकीस श्लोक बताये, एक-एक पद के ये गाये ||
(Caupāi)
Pahalō ‘ācārāṅga’ bakhānō, pada aṣṭādaśa-sahasa pramānō |
Dūjō ‘sūtrakr̥taṁ’ abhilāṣaṁ, pada chattīsa sahasa gurubhāṣaṁ ||
Tījō ‘ṭhānā aṅga’ sujānaṁ, sahasa bayālisa pada saradhānaṁ |
Cauthō ‘samavāyāṅga’ nihāraṁ, caunsaṭha sahasa lākha-ika dhāraṁ ||
Pan̄cama ‘vyākhyāprajñapti’ darasaṁ, dōya lākha aṭṭhā’isa sahasaṁ |
Chaṭṭhō ‘jñātr̥kathā’ vistāraṁ, pām̐ca lākha chappana hajjāraṁ ||
Saptama ‘upāsakādhyayanāṅgaṁ’, sattara sahasa gyāralakha bhaṅgaṁ |
Aṣṭama ‘antakr̥taṁ’ dasa isaṁ, sahasa aṭhā’isa lākha tēisaṁ ||
Navama ‘anuttaradaśa’ suviśālaṁ, lākha bānavē sahasa cavālaṁ |
Daśama ‘praśnavyākaraṇa’ vicāraṁ, lākha tirānavē sōla hajāraṁ ||
Gyārama ‘sūtravipāka’ su bhākhaṁ, ēka kōṛa caurāsī lākhaṁ |
Cāra kōṛi aru pandraha lākhaṁ, dō hajāra saba pada guru bhākhaṁ ||
Dvādaśa ‘dr̥ṣṭivāda pana bhēdaṁ, ikasau āṭha kōṛi pana vēdaṁ |
Aṛasaṭha lākha sahasa chappana haiṁ, sahita pan̄capada mithyāhana haiṁ ||
Ika sau bāraha kōṛi bakhānō, lākha tirāsī ūpara jānō |
Ṭhāvana sahasa pan̄ca adhikānē, dvādaśa aṅga sarva pada mānē ||
Kōṛi ikāvana āṭha hi lākhaṁ, sahasa curāsī chaha sau bhākhaṁ |
Sāṛhē ikīsa ślōka batāyē, ēka-ēka pada kē yē gāyē ||

(दोहा)
(Dōhā)

जा बानी के ज्ञान तें, सूझे लोकालोक |
‘द्यानत’ जग-जयवंत हो, सदा देत हूँ धोक ||

Jā bānī kē jñānataiṁ, sūjhē lōkālōka |
‘Dyānata’ jaga-jayavanta hō, sadā dēta hūm̐ dhōka ||

ॐ ह्रीं श्रीजिनमुखोद्भूत-सरस्वतीदेव्यै जयमाला-पूर्णार्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा ।
Ōṁ hrīṁ śrījinamukhōdbhūta-sarasvatīdēvyai jayamālā-pūrṇārghyam nirvapāmīti svāhā |

* * * A * * *